Wat is asbest?

De naam asbest komt van het Griekse woord “ASBESTOS” dat onverwoestbaar of onvergankelijk betekent. Asbest is een natuurlijk mineraal dat op enkel plaatsen op aarde in grote hoeveelheden voorkomt. Met name in Rusland, China, Brazilië, Canada, Zuid-Afrika, Australië, India, Siberië, Italië en Cyprus. Sinds 2005 wordt er in geen enkel Europees land nog asbest gewonnen. Ook wordt er sinds 2012 geen asbest meer gedolven in Canada. Buiten Europa en Canada wordt er nog steeds asbest gedolven en verhandeld.

Welke soorten asbest zijn er?

Er zijn zes soorten:

  • Chrysotiel (wit asbest)
  • Crocidoliet (blauw asbest)
  • Amosiet (bruin asbest)
  • Actinoliet (groen asbest)
  • Tremoliet (grijs asbest)
  • Anthophyliet (geel asbest)

De geschiedenis van asbest

Asbest heeft een lange geschiedenis die zelfs terug gaat tot 4500 v.C. De eerste volkeren die asbest op reguliere basis gebruikten waren de Scandinaviërs, Egyptenaren en Perzen. De oude Scandinaviërs (met name in Finland) vermengden asbest met hun aardewerk voor potten maar versterkte hiermee ook hun hutten. De Egyptenaren gebruikten asbest om de farao’s na hun dood te balsemen. Dit deden zij door asbestdoeken te gebruiken bij het mummificatieproces, zodat het lichaam langer behouden kon blijven. De Romeinen gebruikten het bijvoorbeeld voor het lont in hun olielampen. Enkele jaren later merkte de Romeinse natuurkundige “Plinius de Oudere” de schadelijke effecten van asbest op bij de slaven die werkten in de asbestmijnen.

Pas medio vorige eeuw zijn de gezondheidsrisico’s in kaart gebracht en is bewerken, het verwerken en het in voorraad houden van asbest sinds 1994 verboden. Vóór 1994 is asbest veelvuldig toegepast als bouwmateriaal in diverse gebouwen.

 

De globale productiecijfers van asbest op wereldschaal:

  • Chrysotiel 85%
  • Crocidoliet 10%
  • Amosiet 5%

De belangrijkste ziektes die worden veroorzaakt door de inademing van asbestvezels zijn:

  • Asbestose (verstijving van het longweefsel)
  • Longkanker
  • Mesothelioom (een zeldzame vorm van kanker van het long- hart- of buikvlies)
  • Pleurale plaques
  • Overige aandoeningen (asbestwratten)

Tussen het inademen van de asbestvezels en het moment waarop de ziekte zich openbaart kan een jarenlange periode (de zogenaamde incubatietijd) liggen. Dit kan tussen de 15 en 60 jaar zijn en heeft te maken met de hoeveelheid en soort ingeademde asbest.

Asbest vervangende materialen

De alternatieven voor het gebruik van asbest zijn gevonden in door de mens gemaakte vezels, MMMF = Man Made Mineral Fibers.

  • Glaswol
  • Steenwol
  • Keramische wol
  • Slakkenwol

Enkele toepassingen zijn:

  • Substraat in de tuinbouw
  • Warmte- en geluidsisolatie
  • Brandwerende isolatie
  • Plafondplaten
  • Leidingisolatie

De eigenschappen van asbest

De belangrijkste eigenschappen van producten waarin asbest verwerkt is zijn:

  • Sterk, flexibel
  • Slijtvast, hittebestendig
  • Elektrisch niet geleidend
  • Geluidsisolerend
  • Zuur en loog bestendig
  • Bestand tegen micro organismen
  • Makkelijk te verwerken
  • Goedkoop

 

Asbestherkennen

Herkenningspunten:

  • Functie/ eigenschap van het product
  • Productie en/ of verwerking in de jaren `50, `60, en `70 tot `94.
  • Locatie van het product
  • Structuur
  • Vezels zichtbaar in de breukrand
  • Materiaal bestaat uit laagjes

 

Gebondenheid

Asbesthoudende producten zijn grofweg in twee hoofdgroepen te verdelen, namelijk de hechtgebonden en de niet-hechtgebonden asbesthoudende producten. Producten waarin de vezels stevig zijn verankerd (bijvoorbeeld asbestcement) geven weinig vezels af, tenminste als het materiaal onbeschadigd is.

Bij niet-hechtgebonden producten (bijvoorbeeld spuitasbest) kunnen daarentegen echter al snel asbestvezels vrijkomen. Deze nauwelijks verankerde asbestvezelproducten hebben in het algemeen een zeer hoog asbestgehalte, variërend van 60 tot 100%.

 

Asbest is toegepast in:

  • Fabrieken
  • Scholen
  • Flats
  • Woningen
  • Kantoorgebouwen
  • Ziekenhuizen
  • Schuren/ bijgebouwen

 

Waar is asbest allemaal in verwerkt?

Er zijn meer dan 3.500 verschillende asbesthoudende producten bekend. De meest voorkomende toepassingen waar asbest in is verwerkt in de bouw zijn:

  • Beglazingskit
  • Bitumen (kit, dakbedekking)
  • Bloembakken
  • Boeiborden/ overstekken
  • Coating/ verf
  • Colovinyl tegels + lijmlaag
  • Dakbeschot
  • Dakgoot
  • Dakleien
  • Gevelbeplating/ panelen
  • Golfplaten
  • Hitteschild in convectorputten
  • Koord in gashaarden
  • Leidingisolatie
  • Losse plaatmaterialen
  • Ontluchtingsbuizen
  • Pakkingen
  • Rioleringen
  • Rookkanalen/ dak hoedjes
  • Spouwstroken
  • Stucwerk
  • Vensterbanken
  • Ventilatiekanalen
  • Vloerluiken
  • Vloerzeil

 

Overige toepassingen in gebouwen:

  • Brandwerende betimmering rondom staalconstructies
  • Aftimmering van houten balken en spanten als brandwering
  • Sier-strips van asbestcement met een print van natuursteen of metselwerk
  • Afdekplaat asbestcement op stortbak
  • Versteviging onder badkuip of aanrecht
  • Oude kluis en/of kluisdeur
  • In de deur van oude ovens (scholen)
  • Afdichtingsvoegen, metselwerk

 

Bijzondere toepassingen:

  • Brandwerende kleding, branddekens, handschoenen
  • Strijkplankovertrekken, strijkijzers.
  • Haardrogers, krultang, föhn, broodroosters, sudderplaatje.
  • Biljarttafels
  • Gasmaskers, kleed- en toilethokjes, midgetgolfbaan.
  • Filters voor het filteren van wijnen en bier.
  • Oude heaters, elektrische ovens
  • Sigarettenfilters (Kent).
  • Kunstsneeuw (voor in de kerstboom).

 

Asbest in het kort!

Al onze asbest informatie op een rijtje

Asbest is de verzamelnaam van een aantal mineralen die zijn opgebouwd uit microscopisch kleine, naaldachtige vezels. Asbest is sterk, slijtvast, bestand tegen logen, zuren en hoge temperaturen. Het isoleert en is bovendien goedkoop. In het verleden werd het dan ook voor tal van toepassingen gebruikt, totdat men er achter kwam dat asbest onaanvaardbare gezondheidsrisico’s kan veroorzaken. Het inademen van asbestvezels kan longkanker, stoflongen (asbestose) of long- en buikvlieskanker (mesothelioom) veroorzaken. De verkoop van asbest of asbesthoudende producten is sinds 1 juli 1993 nagenoeg verboden in Nederland. Asbest werd op twee manieren toegepast: ‘hechtgebonden’, en ‘niet hechtgebonden’ of ‘losgebonden’. Een voorbeeld van hechtgebonden asbest is asbestcementplaat. Een voorbeeld van losgebonden asbest is spuitasbest. Als de asbestvezels goed (hechtgebonden) vastzitten in het materiaal bestaat er weinig kans dat de vezels in de lucht terechtkomen en schade veroorzaken. Onbeschadigde asbestcementplaten hoeven dan ook niet te worden verwijderd. Eventueel kunt u de asbestcementplaat verven of afdekken met een ander materiaal. Ga nooit in asbest boren of zagen of het op een andere manier bewerken. Hierbij komen vezels vrij die ingeademd kunnen worden. Spuitasbest, dat vroeger gebruikt werd als isolatiemateriaal, moet volledig worden afgedekt of worden verwijderd.

Perfectkeur is gecertificeerd voor asbestonderzoek. Klik voor informatie over inspecties.

Enkele algemene tips:

Wilt u weten of een bepaald materiaal asbest bevat, neem dan contact op met de Keuringsdienst van Waren via de Warenklachtenlijn (tel: 0800-0488) of met een asbestanalysebedrijf.

Voor het verwijderen van asbest is altijd toestemming van de gemeente nodig. Soms is een sloopvergunning nodig. In dat geval moet een deskundig asbestverwijderingsbedrijf worden ingeschakeld.

In de periode van 1963 tot 1983 is vinyl vloerbedekking met asbest te koop geweest, ook wel ‘zeil’ genoemd. Normaal gesproken komt uit deze vloerbedekking geen asbestvezels vrij, tenzij de bovenlaag versleten is. Een goede oplossing is om een nieuwe vloerbedekking over de oude heen te leggen.

Sinds 1998 geldt voor particulieren een volledig verbod voor (her)gebruik van asbesthoudend materiaal. Het bewerken ervan is gevaarlijk omdat daarbij asbestvezels kunnen vrijkomen.

Blootstelling aan asbestvezels.

In Nederland sterven naar schatting jaarlijks zo’n 600 mensen aan kanker die is veroorzaakt door blootstelling aan asbest. Mensen die door hun werk veel met asbest hebben gewerkt en die veel asbestvezels hebben ingeademd, lopen grote risico’s. De ziekte openbaart zich pas vele jaren na inademing. Ook in de buitenlucht zweven asbestvezels, onder andere afkomstig van remvoeringen van auto’s. Maar de hoeveelheid vezels in de lucht is zo gering dat inademen, voor zover bekend, geen gevaar voor de gezondheid oplevert. Tegenwoordig mag er in remvoeringen geen asbest meer worden toegepast. Asbestvezels komen ook in kleine hoeveelheden voor in drinkwater (via het afdichtmateriaal in grote betonnen drinkwaterleidingen) en voedsel (afkomstig uit filters van de voedingsindustrie of verontreiniging via de lucht). Voor zover bekend zijn ook deze concentraties niet schadelijk voor de gezondheid.

Hoe herken je asbest?

Alle asbesthoudende producten hebben een vezelige structuur, alhoewel dat bij hechtgebonden producten en materialen vaak moeilijk te zien is. Wit asbest werd vroeger het meest gebruikt. Producten en materialen met wit asbest hebben een witte tot lichtgrijze kleur. Een andere aanwijzing is de leeftijd. Producten van vóór 1983 kunnen losse asbest bevatten. Hechtgebonden asbest is toegepast tot 1993. Andere informatiebronnen zijn de fabrikant of leverancier van het materiaal of de eigenaar/verhuurder van een huis. Alleen een microscopische analyse kan uitsluitsel geven of het materiaal of product werkelijk asbest bevat. De Keuringsdienst van Waren informeert mensen die vermoeden dat zij asbest in of om het huis hebben. Zij hebben ook adressen van laboratoria die monsters kunnen onderzoeken. Een deskundig asbestinventarisatiebedrijf kan nagaan of in een woning asbest aanwezig is. Aan deze onderzoeken zijn kosten verbonden. Perfectkeur is een gecertificeerd asbestinventarisatiebedrijf. Voor meer informatie over de typen asbestonderzoeken klikt u hier.

Kijk hier voor informatie over vormen en materialen waarin asbest voorkomt.

Het verwijderen van asbest.

Asbest mag alleen worden verwijderd met toestemming van de gemeente. Hoe er moet worden verwijderd staat in het Asbestverwijderingsbesluit. Hierin staat wanneer een sloopvergunning nodig is, wanneer het een zogeheten ‘mededeling onder voorschriften’ is, en wanneer geen van beide nodig is. Bij een sloopvergunning moet een deskundig asbestverwijderingsbedrijf het asbest verwijderen. Vooraf moeten de werkzaamheden zijn gemeld bij de desbetreffende regionale Arbeidsinspectie, inclusief het aanvangstijdstip en de naam van het uitvoerend bedrijf. Bij een ‘mededeling onder voorschriften’ mag de bewoner de sloop zelf uitvoeren, onder voorwaarde dat de meegeleverde voorschriften worden nageleefd. Als er noch een sloopvergunning noch een ‘mededeling onder voorschriften’ wordt uitgereikt, dan moeten de werkzaamheden worden uitbesteed aan een bedrijf. Dit hoeft echter geen deskundig asbestverwijderingsbedrijf te zijn. Het bedrijf moet zich wel houden aan bepaalde voorschriften. Meer over het verwijderen van asbest is te vinden in de brochures ‘Asbest in en om het huis’ (particulieren) en ‘Asbest in bedrijven en instellingen’ (bedrijven en instellingen). Beide brochures zijn verkrijgbaar bij het Distributiecentrum VROM. Bovenstaande regels voor particulieren gelden alleen voor asbesthoudende materialen die vastzitten aan een ‘bouwwerk’. Als bouwwerk geldt bijvoorbeeld een huis, woonwagen, schuur, garage, tuinhuisje of vakantiewoning.

Het verwijderen van asbest in de tuin.

Kleine hoeveelheden asbestafval uit de tuin, bijvoorbeeld afkomstig van asbestcementplaten die gebruikt zijn als broeibak of asbestcement bloembakken, kunnen (mits goed verpakt) in principe gescheiden worden ingeleverd bij de gemeente. De eigenaar van de tuin is hiervoor verantwoordelijk. Het verwijderen van asbest dat is vrijgekomen na brand en in tuinen of op straat is terechtgekomen, moet altijd worden verwijderd door een erkend asbestverwijderingsbedrijf. De veroorzaker van de schade is hiervoor verantwoordelijk. In principe is dat de eigenaar van het pand of perceel waarin zich de asbest bevond.

Asbestafval.

Iedere gemeente beschikt over voorschriften voor het aanbieden van asbesthoudend afval, ook voor kleine hoeveelheden. Voordat asbestafval wordt aangeboden, moet eerst overlegd worden met de gemeente. Verpakkingsvoorschriften en in de meeste gevallen ook verpakkingsmateriaal worden ter beschikking gesteld door de gemeente. Particulieren kunnen asbestafval, mits volgens de regels verpakt, in principe gratis inleveren bij het gemeentelijk afvaldepot als klein chemisch afval.

Wie betaalt de kosten?

De eigenaar van het asbest moet zelf de verwijderingskosten betalen. De overheid geeft hier geen subsidie voor. Soms draagt een gemeente bij in de kosten in de vorm van bijzondere bijstand, als de eigenaar een uitkering heeft. De verwijderingskosten van asbest door een erkend asbestbedrijf zijn hoog.

Asbest in huis: wie is verantwoordelijk?

De eigenaar van de woning is verantwoordelijk voor de asbest. Als zich in een huis niet-hechtgebonden asbest bevindt dat onvoldoende is afgeschermd, kan de gemeente in bepaalde gevallen de eigenaar dwingen om maatregelen te nemen. Bij een huurwoning is overleg tussen bewoner en verhuurder over te nemen maatregelen nodig. De GGD of de gemeente kunnen bemiddelen. De bewoner van een koopwoning mag in principe zelf bepalen of de asbest uit de woning wordt verwijderd, tenzij er sprake is van een gevaarlijke situatie. Huiseigenaren moeten voor een renovatie of verbouwing waarvoor een bouwvergunning nodig is, een verplichte asbestinventarisatie doen. De gemeente moet controleren of deze inventarisatie ook daadwerkelijk heeft plaatsgevonden.

Asbest in koopwoningen.

Bij verkoop is het verplicht om asbest in huis te melden omdat het wordt gezien als een verborgen gebrek. Het is mogelijk dat de nieuwe eigenaar u vraagt om de woning asbestvrij op te leveren. Hiertoe bent u niet verplicht. Maar als dit met de nieuwe eigenaar wordt overeengekomen, kan dat het beste schriftelijk worden vastgelegd. De nieuwe eigenaar kan de schade (bijvoorbeeld reinigingskosten) op u verhalen als er na verhuizing nog asbest aanwezig is. Hetzelfde geldt als het asbest niet volgens de regels is verwijderd. Deze adviezen zijn gebaseerd op de huidige juridische inzichten. Het kan zijn dat er een andere uitspraak volgt als de zaak voor de rechter komt.

Asbest in huurwoningen.

Bij verhuizing kan de verhuurder eisen dat de woning weer ‘in oorspronkelijke staat’ wordt opgeleverd. Dat betekent dat asbesthoudende materialen (bijvoorbeeld vloerbedekking) moeten worden verwijderd die tijdens de huurperiode zijn aangebracht. De verhuurder moet de huurder eerst de kans bieden om zelf het asbest te (laten) weghalen. Als dit niet gebeurt, kan de verhuurder het asbest op zijn/haar kosten laten verwijderen. De verhuurder mag hiervoor niet meer in rekening brengen dan gangbaar is voor verwijdering door een deskundig asbestverwijderingsbedrijf. Als het asbesthoudende materiaal is overgenomen van de vorige huurder is in sommige gevallen de verhuurder verantwoordelijk voor het verwijderen van het asbesthoudende materiaal. Meer informatie hierover bij VROM.

Wetgeving, keurmerken en -labels.

De overheid heeft in per juli 1993 beroepsmatige toepassing en verkoop van asbest (nagenoeg) verboden. Per 1 juli 1998 geldt voor particulieren een volledig verbod voor hergebruik en voor andere toepassingen van asbest in bouwwerken. Dit verbod is opgenomen in de Regeling Bouwbesluit materialen. In deze regeling is tevens opgenomen dat de gemeente de eigenaar van het asbest kan dwingen om maatregelen te nemen als zich in huis asbest bevindt dat niet-hechtgebonden is of in zeer slechte staat verkeert. Regels voor verwijdering zijn opgenomen in het Asbestverwijderingsbesluit en het latere ‘Besluit tot wijziging van het Asbestverwijderingsbesluit’. De voorschriften zijn in een gemeente pas van kracht als ze in de gemeentelijke bouwverordening zijn opgenomen. Omdat uit onderzoek blijkt dat de verwijderingsregels slecht worden nageleefd, heeft VROM maatregelen aangekondigd. De normen waaraan erkende asbestverwijderaars moeten voldoen, worden verscherpt. Woningcorporaties die geen asbestinventarisatie doen, krijgen te maken met hardere sancties.

Een deskundig asbestverwijderingsbedrijf is te herkennen aan het KOMO-procescertificaat ‘Algemeen asbestverwijderen’.

Een gecertificeerd en deskundig asbestinventarisatiebedrijf is, net als Perfectkeur, te herkennen aan het SC-540 procescertificaat.

Voor meer informatie over asbestinventarisaties kijkt u hier.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Dit is een verplicht veld
Dit is een verplicht veld
Geef een geldig e-mailadres op.